Skiheisen på Folgefonna har kollapsa

Heisen rasa ein gong mellom måndag ettermiddag og tysdag morgon. Det opplyser Åsmund Bakke, eigar og dagleg leiar i Folgefonni Breførarlag. No ligg ei rekkje av mastene flate.

At heisen rasa, kom ikkje som eit sjokk på den erfarne breføraren. 

– Me stoppa å gå under heisen 26. juli. Då såg me at det ikkje lenger var trygt, seier han.

Sjå ein video frå området her (video: Casper Willumsen, Folgefonni Breførarlag AS):

Har gått rundt

Turane til breførarlaget har sidan gått rundt heile anlegget, for ikkje å ta unødige sjansar. Det har ført til at gruppene har vore nøydde til å kryssa ei breelv på turen. Om ikkje heisen hadde rasa no, måtte breførarlaget truleg ha avlyst turar i haust på grunn av høg vasstand i elva. 

Det er ikkje fyrste gong heisen har rasa ved skisenteret. Det same skjedde både i 2011 og i 2018, opplyser Bakke. Det som skjer, er at ankera på toppen mistar festet. Ankera er i praksis to nedgravne stålbjelkar, fortel han. Ved mykje snøsmelting, som i år, kollapsar alt. 

For breførarlaget fører hendinga med seg at turane igjen kan gå rett på breen. Men det er ikkje det viktigaste, påpeikar Bakke. 

– Det viktigaste er at heisen vert fjerna og det vert rydda opp. Det er ikkje berre me som går på breen. Mange går på eiga hand. Dette er den enklaste tilkomsten til Folgefonna nasjonalpark, seier han. 

Og når det er gjort, må det ryddast opp rundt heile velkomstsenteret, legg Bakke til. Han meiner at det er ein tragedie å sjå på fonna slik ho ser ut no.

– No smeltar det fram alt som har vore mista gjennom tretti år. Alt frå drikkeflasker til presenningar til stikker. Ingenting forsvinn. Ingenting vert brote ned, slik som i låglandet.

– Kva tenkjer du om framtida til skitrekket? 

– Heile brearmen er i ferd med å dela seg i to midt i skibakken, og no som vatnet har kome fram, vil det vera ein ustabil brefront. Eg ville i alle fall ikkje hatt ansvar for tryggleiken til skiløparane, seier Bakke. 

– Ikkje kommunalt ansvar

Rådmann Ole-Jørgen Jondahl i Ullensvang kommune fekk melding om kollapsen tysdag morgon. Så seint som dagen før hadde han fått formidla ei uromelding om stoda til skiheisen. 

Han seier at skiheisen er ansvaret til bustyraren etter konkursen i Visitfonna AS, og at han har utfordra bustyrar til å ta det ansvaret.

Rådmannen er ikkje sjokkert over det som hende. Kommunen fekk i juli ei bekymringsmelding frå Åsmund Bakke om den snøgge smeltinga i den nedste dalen av skiheistraseen. Kommunen sette då opp gjerde og skilt som åtvara om risikoen for at heisen kunne kollapsa, i og med at turistar gjekk inn til og på breen.

– Dette var forventa. Når ein ikkje fyller på meir snø i det området, ville vatnet opna seg. Bustyrar er åtvara om at heisen ville kollapsa, seier Jondahl til HF.

Kommunen er grunneigar i heile området, men har festa grunnen bort til selskapa som har drive ski- og velkomstsenter.

– Kommunen har som grunneigar ikkje noko ansvar?

– Ikkje for å rydda, nei. Per i dag sit bustyraren med det formelle, juridiske ansvaret.

Kommunen kjøpte velkomstsenteret tidlegare i år. Jondahl planlegg eit internt møte i kommunen for å drøfta mellom anna dette bygget. Planen er å oppretta eit aksjeselskap og få på plass ein driftsplan og eventuelle naudsynte vedtak i haust som legg til rette for oppstart i 2026, fortel rådmannen.

– Me er interesserte i alle som vil driva aktivitet der oppe. Me skal leggja til retta for det, seier han.