– Betre opplæring i lovverk kan gi lokalpolitikarane meir handlingsrom

Plan- og bygningslova har stor innverknad på korleis areala i Noreg blir brukt. Mange politikarar kan derimot for lite om innhaldet i lova og burde få betre juridisk opplæring, meiner dosent i juridiske fag Fredrik Holth ved NMBU.

– Plan- og bygningslova styrer i veldig stor grad korleis arealet i Noreg blir brukt. Kommunane har fått vide fullmakter til å bestemme korleis areala skal brukast. Lova dekkjer både vern og utbygging og slik sett kan ein seie at det er ei komplisert lov. Ho dekkjer både at planar i realiteten skal verne areal mot utbygging, men skal òg legge til rette for utbygging. Noko av utfordringa med at ei lov står i ein såpass stor spagat er at ho skal vareta ei rekke ulike interesser og prosessar, seier Holth til Nynorsk pressekontor.

Holth har både skrive og bidrege til fleire lærebøker, kommentarutgåver og artiklar innanfor emne som jordskifte, ekspropriasjon, plan- og bygningsrett og forvaltningsrett.

Brei medverknad

Holth peikar på at den sektorovergripande plan- og bygningslova skal sikre at ulike interesser blir synlege og at ein undersøkjer konsekvensar i samband med utbygging.

– Lova legg opp til brei medverknad blant alle som kan tenkjast å ha interesse av det som skal vedtakast.

I 1985 fekk vi i Noreg ein regel om innvending. Det betyr at sentrale styresmakter kan gripe inn i ein planprosess i ein kommune og protestere. Utgangspunktet skal vere ein fagleg fundert protest.

– Styresmaktene kan til dømes komme med innvending om dei meiner at kommunen har lagt for lite vekt på naturomsyn eller jordvern i ein prosess. Å protestere på den måten vil gi opplysningar til avgjerdstakarane, altså kommunestyra, om kva omsyn dei kanskje bør ta i større grad enn det opphavelege forslaget legg opp til, seier Holth.

Han peikar vidare på at innvendingar veldig ofte blir sett på som utidig innblanding i det kommunale sjølvstyre.

– Frå eit lovgivingsperspektiv blir dette feil. Å komme med innvending handlar om to ting: For det første opplyser det saka betre enn det kommunestyret har klart å gjere. I tillegg er det eit kontrollelement med kommunane. Det er ikkje noko absolutt kommunalt sjølvstyre på plan- og bygningsrettens område. Det skal drivast kontroll med kommunane. Ein må passe på at dei gjer prioriteringar i tråd med det som er nasjonale og regionale føringar, fortel Holth.

Betre opplæring

Han meiner det generelt er for lite kunnskap om kva mandat som ligg i plan- og bygningslova.

– Det som ein på mange måtar kan kalle handlingsrommet som ligg i lova og som er heilt tilsikta frå Stortingets side trur eg er for lite kjent blant lokalpolitikarane, seier han.

Han peikar spesielt på at lokalpolitikarane har full fridom til å gjere om på allereie vedtekne utbyggingsplanar.

– Eit tidlegare kommunestyre har kanskje har vedteke å legge ut eit areal til utbygging, men det nye kommunestyre kan ha eit heilt anna syn på saka. Då har dei både politisk handlingsrom og juridisk dekning for å ta ut arealet som eit utbyggingsområde.

– Korleis kan ein auke kunnskapen om kva som ligg i lova?

– Det er utruleg viktig at politikarar som blir valt inn, spesielt første gongen, får grundig opplæring i lovgiving. Plan- og bygningslova gir utruleg breie fullmakter til lokalpolitikarane, og det gjer ho kanskje, saman med forvaltningslova, til den aller viktigaste lova å ha kunnskap om for ein lokalpolitikar, avsluttar Holth.

(©NPK)