– Kinkig kaisak

Kjosås Maskin AS (KM) nyttar den kommunale kaien på Kaldestad i Norheimsund til å lossa stein- og grusmassar. Verksemda har ein førebels avtale med Kvam herad og Bård Sandven om bruken.

Kaien er for kort for sandskøytene, og dei må difor fortøya på naboeigedomen, som tilhøyrer Sandven. Kvam herad og Sandven har diskutert om båtane skal få høve til det. Alternativet er å lossa i Øystese, men det gjev ei ekstra utgift med lastebiltransport. Prisen for å leiga den kommunale kaien er den same som i Øystese.

– Me har ein dialog både med heradet, i hovudsak teknisk eining, og med Bård Sandven, seier dagleg leiar i KM, Sten-Christian Pedersen.

– Ei privatrettsleg sak

KM har brukt kaien på Kaldestad i mange år, også før Pedersen byrja i KM. Når verksemda tek i land massar frå ulike knuseverk, kjem dei stort sett over denne kaien. Men det har mangla ein avtale om bruken.

– Dersom den kommunale kaien på Kaldestad skal nyttast av båtar som er større enn kaien, krev dette ein avtale med private eigarar av tilgrensande naboeigedomar, skriv teknisk sjef i Kvam herad, Lars Ese Ur.

Det det står på, er vilkåra i ein eventuell leigeavtale. KM har avtala med Sandven at verksemda får lata båtar bruka sidearealet, og med heradet at verksemda får lov til å bruka hovudkaien.

– Det løyser ikkje alt, men det er ei løysing for KM no, i alle fall. Den avtalen gjeld inntil vidare, seier Ur.

– Private må vika

Sandven seier han ikkje har diskutert med KM kor lenge avtalen skal vara. Han er open for å koma i ein så god som mogleg dialog med heradet.

– Er de nøgde med avtalen?

– Ja, KM er ein seriøs og flink aktør. Det er ikkje problem med å samarbeida, seier Sandven.

Andre aktørar ynskjer òg å bruka den private delen av kaien, men dei må vika når entreprenørar og heradet får inn båtar, fortel Sandven.

– Nye Djupevåg Marine Norheimsund AS har rett til å bruka den delen av kaien som eg har, i samband med slipparbeid. Det er fleire partar i dette biletet, seier Sandven.

80–90 prosent av lasta som går over kaien på Kaldestad i dag, tilhøyrer KM, trur Sandven.

– Vanskeleg å få avtale

– Utfordringa har vore at for to år sidan fekk me melding frå Kvam herad om at me ikkje kunne pårekna å nytta kaien vår viss det var til hinder for at heradet brukte den kommunale kaien. Me hadde ei form for tolt bruk i ein periode. Heradet brukte kaien når det hadde høve til det, og så tilpassa me oss, i grove trekk.

– For å seia det sånn: Viss du kjem på besøk hos nokon, og ber om ein kopp kaffi, så er det hyggjeleg. Men viss du kjem på besøk og seier «no kan du flytta ut, eg har heimel på huset ditt», så er det ein litt annan diskusjon. Den situasjonen vart me presenterte for i mai for to år sidan. I desse åra har eg sagt at heradet skal få bruka kaien til dess me får ein avtale. Men det har me ikkje klart. Eg har knapt fått høve til å få nokre ord med det, seier Sandven.

Etter ein del purring fekk Sandven eit møte med heradet i januar, men han fekk ikkje ei avgjerd. Heradet ville leiga kaiarealet hans for 10.000 kroner i året.

– Det er eit så lite beløp at eg følte det var like relevant for meg å leiga av kommunen og driva dette litt meir kommersielt. Det eg krev, er i ein annan målestokk enn det heradet tilbyr, og det er kanskje der problemet ligg. Men i desse tidene skal me ikkje driva og diskutera små, verdslege ting. Det er andre ting me har fokus på.

Treng avgjerd

Så langt har KM høve til å ta inn last, og det går heilt greitt.

– I desse tider forventar ikkje eg utvikling frå heradet førebels, men eg vonar at avgjerdsdyktige personar kan ta ei seriøs forhandling omkring den kommunale bruken av kaien. Det er klart at det er veldig lite klokt å ta inn massar som skal til Norheimsund, over kaien i Øystese. Dette såg KM, og i løpet av nokre minutt gjorde me ein avtale om at dei kunne nytta kaien vår, seier Sandven.

I fyrste omgang fekk KM ikkje lov av Kvam herad til å bruka kaien, trass i at KM hadde ein avtale med Sandven. Men det har heradet gått tilbake på, fortel Sandven.

– Eg vil understreka at i desse to åra me har prøvd å få eit svar frå heradet, og så har det fått bruka kaien gratis i påvente at me skal få forhandla fram ei løysing. Eg ser det er svært nyttig for heile bygda at kaien vert tilgjengeleg. Men eg synest det òg skal markerast at det er privatrettslege interesser i dette. Heradet har vedgått at det trengst ein avtale. Det er berre å få nokon som kan ta ei avgjerd, seier Sandven.

– Ein kai for KM

Sandven har fått ei eller to skriftlege tilbakemeldingar frå heradet. I den siste spurde heradet om han hadde akseptert tilbodet når det no kom ein båt inn.

– Då tok eg ein telefon til Ur og forklarte at eg har ein avtale med KM. Han hadde openbert ikkje lese e-posten min, for då hadde han ikkje hatt trong for å stilla spørsmålet. Men når det er sagt, er det ikkje unaturleg i desse tider at slike ting ikkje vert handtert kommunalt. Eg forstår at dei har andre ting å tenkja på, seier Sandven.

– Me må berre konstatera at dette vert ein kai for Kjosås Maskin. Så får me stoppa der og ta ein diskusjon om korleis me skal handtera den kommunale bruken som har vore no i snart to år. Men, når det er sagt: Eg legg til grunn at heradet har eit ynske om at ein offentleg kai skal vera ein offentleg kai.

– Må få hòl på dette

Heradet kan ta inn småbåtar utan å spørja nokon. For å få inn skøyter som leverer kanskje 1.200 tonn sand, grus eller asfalt til bygda, må dei leggja seg inn over naboområda. Og då må naboane vika.

– Det er den delen KM har gjort avtale om med meg separat. KM kan i dag bruka kaien så lenge det òg får bruka den kommunale delen. Det fekk KM lov til no, forstod eg. Men viss andre skal ha inn grus og sand, så må dei gå gjennom KM. Og det er ikkje sånn det skal vera, synest eg. Ein må ha som perspektiv at når fellesskapet brukar pengar på ein kai, så må fellesskapet kunna bruka han, ikkje berre éin aktør. Men eg trur dette er mellombels. Når det roar seg i samfunnet elles, så får me hòl på dette. Akkurat no er det litt kinkig. Men verre er det ikkje, seier Sandven.

Heradet svarar

Ur er glad for det gode samarbeidet ein har hatt i tilknyting til kaien tidlegare.

– Så vidt eg veit, har kommunen aldri hevda at Sandven ikkje kan nytta eigen kai, skriv han.

– Me har forståing for at Sandven ynskjer ein avtale knytt til bruken av kaien. Samstundes har kommunen svært avgrensa inntekter knytt til bruk av offentlege kaiar. Desse inntektene står diverre ikkje i samsvar med det avtaleforslaget kommunen har motteke så langt, og ville truleg krevja ei monaleg kostnadsauke dersom avtaleforslaget vart akseptert, skriv Ur.

– Vidare syner tilstandskartlegging at dei kommunale kaiane vil krevja vesentleg vedlikehald og utbetringar i tida som kjem. Kommunen er difor glad for at det har lukkast å få til ein mellombels avtale for KM i den kritiske situasjonen som lokalt næringsliv står overfor i dag, og vil halda fram dialogen for å prøva å få til ein varig avtale med eigar av naboeigedomen.

Eig kaiar i Øystese og Norheimsund

Ur seier heradet må sjå nærare på kva utbetringskrav det er til kvar enkelt kai. Det er mogleg det òg må gjerast ei vurdering av om det framleis skal vera kommunal kai både i Øystese og Norheimsund.

– Men dette må vurderast nærare både administrativt og politisk. Så det er det for tidleg å seia noko om, skriv Ur.

Den tekniske sjefen seier det stemmer at Kvam herad først gav uttrykk for at det mangla naudsynt løyve til å ta mot større båtar ved kaien på Kaldestad. Bakgrunnen var at heradet, under ei synfaring med eigar av naboeigedomen, fekk beskjed om han ikkje ville tillate slike anløp før avtale om leige var på plass.

Usamde om e-post

– Heradet innretta seg etter dette, og sende grunneigaren eit alternativt forslag til avtale i etterkant av synfaringa. Eg kjenner ikkje til at me har fått noko svar på dette forslaget, og er usikker på kva e-post Sandven viser til, seier Ur.

– Når Kjosås Maskin hevda å ha fått løyve til anløp av båten direkte frå Sandven, måtte heradet difor senda ein førespurnad om dette stemte. Dette vart avklara i telefonsamtalen som Sandven nemner. Kvam herad vil òg understreka at me er glade for den samarbeidsvilje som eigarane av naboeigedomen har vist både tidlegare og medan me har diskutert innhaldet i ein eventuell avtale. Det er ein fordel både for heradet, Norheimsund og næringslivet at kaien kan vera i drift, skriv Ur.

Håpar på avtale

Samstundes er ikkje aktiviteten eller inntektene frå kaien større enn at dei dekkjer vanleg vedlikehald. Tilstandskartlegging syner eit vesentleg oppgraderingsbehov, noko som det åleine vil vera uråd å gjennomføra med dagens kaiinntekter.

– Vidare må det understrekast at større båtar ikkje nyttar kaien ved naboeigedomen, men at dei berre stikk noko ut i sjøen på båe sider av den kommunale kaien. Det kan difor verta naudsynt å flytta eventuelle båtar som ligg til kai ved naboeigedomen dei dagar i månaden som heradet har anløp av større båtar. I tillegg er det ynskeleg å få etablert eit fortøyingsfeste på naboeigedomen, seier Ur.

Festet vil kunna nyttast av både kommunale anløp og ved grunneigar sin eigen bruk av kaien. Heradet er open for at desse ulempene knytte til naboeigedomen kan kompenserast, men meiner kompensasjonen må sjåast i samanheng med faktiske ulemper og kommunale inntekter knytte til kaien.

– Av denne grunn har det ikkje lukkast få til ein avtale på noverande tidspunkt, men til liks med Sandven vonar òg heradet at det er mogleg å få til ein avtale på dette området, skriv Ur.