Luftslott

Luftslott, - de er så nemme å ty inn i, de. Og nemme å bygge også-

Henrik Ibsen,

Byggmester Solness (1892)

1. mai 2020 flyttar dagleg leiar Torleiv Ljones og styret ved Asbjørn Tolo, Arnstein Birkeland og Runar Botnen inn i luftslottet Hardanger Zipline AS og tek sin opningstur frå Seberg til Mo, skal ein tru det som vart lagt fram på eit informasjonsmøte for ti månader sidan.

Eg, Kjetill Arne Norheim, sit då i min bustad i Skutlalia 38 i trygg forvissing om at dei på denne datoen ikkje er i stand til å lage nokon støy over/nær min bustad. Her har eg budd all min dag og sett med eigne auge bustadfelt blitt regulert, bygt og teke i bruk av personar med alle politiske bakgrunnar og synspunkt. Eitt har dei hatt felles, dei har søkt til området på grunn av dei kvalitetar og helsebot som bustadområdet og naturen ikring gjev. Eg føler meg trygg på at eg har majoriteten av bebuarane med meg i det som eg gjev uttrykk for nedanfor.

Som dei fleste kjenner til, så har min livslagnad teke ein veg som gjer at eg er avhengig av hjelp frå andre. All ære til dei i helse- og sosialtenesta i Kvam som administrativt og praktisk gjer det mogeleg for meg å bu i min eigen bustad, det fortener dei. Livslagnaden min har også ført til at dette innlegget er ført i pennen av min bror Armann Norheim, noko som eg har gitt han full fullmakt til å gjere. Men ikkje berre han fører pennen.

Bustad er eit grunnleggande velferdsgode og ein viktig faktor for den enkelte si helse og trivsel. Dei fleste i Kvam har gode butilhøve, og 80 % bur i eigen bustad. Dei fleste buområda i kommunen ligg nær natur-/friområde. Dette skriv Kvam herad i Folkehelseoversikt for Kvam 2016-2019.

Det er såleis Kvam herad sine eigne ord som her vert presenterte i kursiv.

God samfunnsutvikling er å leggja til rette for god folkehelse. Samtidig er god folkehelse kanskje den viktigaste ressursen for å få til ei god utvikling. Folkehelsa blir påverka av mange ulike samfunnstilhøve, slik som bustad, høve til utdanning og arbeid, fysisk og sosialt miljø, levevanar og helsetilstand. Oversikt over lokale utfordringer og ressursar er nødvendig for eit treffsikkert samfunnsutviklingsarbeid som fremjar folkehelsa. Folkehelselova og Plan- og bygningslova set krav om folkeomsyn i all kommunal verksemd. I tråd med Folkehelselova §5 og forskrift om oversikt over folkehelsa er kommunen pålagt, kvart fjerde år, å utarbeida ei oversikt over helsetilstanden og faktorar som kan påverka denne. Dette er det første oversiktsdokumentet over helsetilstanden som er utarbeidd i Kvam herad.

No er det gått fire år, og Kvam herad er pålagt å utarbeida ei ny oversikt. I den samanheng kjem ordlyden om folkehelse (i kursiv) i skrivet datert 19.07.2019 frå Fylkesmannen i Vestland til Geoplan AS i høve Oppstartsmelding - Kvam - 7/1 41 50 82 83 92 163 172 - Vikøy - detaljregulering:

(...)

Folkehelse

Det er ei forventning i folkehelselova om at kommunane skal legge til rette for eit langsiktig og systematisk folkehelsearbeid for å fremme helse i befolkninga og bidra til å førebygge psykisk og somatisk sjukdom, skade eller lidingar. Alle planar skal fremme helse i befolkninga og motverke sosiale helseforskjellar, jf. Pbl. § 3-1 bokstav f. Planlegginga skal vera helsefremmande gjennom å fremme faktorar som styrkjer helsa og livskvalitet, og som bidreg til å verne mot negative faktorar, jf. Folkehelselova § 4. Det skal såleis gjerast ei vurdering av konsekvensar for folkehelsa i all planlegging.

Når det no skal utarbeidast ei ny folkehelseoversikt for Kvam, så lyt ein ta omsyn til luftslottet som er omtala innledningsvis. Rådmannen har gjort følgjande vurdering av luftslottet sitt tilhøve til gjeldande planar: Planarbeidet er i strid med gjeldande plangrunnlag på følgjande punkt: Gjeldande arealdel til kommuneplan viser ikkje formål sett av til ziplineformål. Det gjer heller ikkje framlegg til ny arealdel. I saker som ikkje er avklara på overordna nivå rår rådmannen til at det vert fremja ei prinsippsak overfor politikarane som då tek stilling til om dei tilrår oppstart av reguleringsarbeidet.

Ei meir forsvarleg rådgjeving av rådmannen er å gi rom for fornøyelsesinnretningar i det overordna plangrunnlaget. Arealplanlegging er langsiktig og ser ting i samanheng. Konsekvensutgreiing er eit stikkord her; det lyt ein ta seg tid til. Oppmodinga rådmannen har kome med, er kortsiktig og fremjar særinteresser (luftslott) utan at det har blitt føreteke heilskaplege omsyn (konsekvensanalysar).

Rådmannen bør trå varsamt med omsyn til habilitet i denne saka. Saka har tidlegare blitt karakterisert av familiære tilknytingar; så er også tilfellet for helse- og omsorgssjefen.

Om støy seier den før omtala folkehelseoversikta:

5.3 Støy

Om lag 25 % av befolkninga i Norge er utsette for gjennomsnittleg utandørs støynivå på over 55 db ved bustaden sin, og ein halv million menneske er svært plaga (35). Mellom 3-5 prosent oppgjev at dei har problem med søvnen pga støy.

Dei viktigaste kjeldene til støy i samfunnet er samferdsel, tekniske installasjonar, industri, naboaktivitetar og byggje- og anleggsverksemd.

Støy er generelt eit lite problem i kommunen vår, men me har og har periodisk hatt utfordringer i relasjon til bygg-, anlegg- og industriverksemd. For å ivareta folkehelsa er det eit mål for kommunen å ta omsyn til støy ved å vurdera utfordringar knytt til støy i alt planarbeid (jfr kommuneplanen sin arealdel og reguleringsplanar).

Kvam herad har i oppstartsmøtet rett nok lista opp summarisk i NOTAT FRÅ OPPSTARTSMØTE DEN 20.03.19 REGULERING ZIP-LINE I NORHEIMSUND at 8. Støy/forurensing, 14. Omsyn til naboar og råka partar og 23. Helse, miljø og tryggleik er blant Dei tema som er vurdert som mest aktuelle. Slik formuleringa er i oppstartsnotatet: Evt. behov for utgreiingar skal vurderast av planleggjar i den konkrete reguleringssak.

Så langt det gjeld støy, ville det vore meir forsvarleg sakshandsaming av rådmannen å vise til dokumentet Veileder til retningslinjer for behandling av støy i arealplanlegging (T-1442/2016).

Denne veilederen er en faglig utdyping av prinsipper, metoder og anbefalinger som er politisk fastsatt gjennom retningslinje T-1442/2016.

Hovedformålet med retningslinjen for behandling av støy i arealplanlegging er å legge til rette for en langsiktig arealdisponering som forebygger støyproblemer. Forebygging gjennom riktig arealbruk er sannsynligvis det mest kostnadseffektive tiltaket mot støy.

Med omsyn til luftslottet er nok det mest kostnadseffektive for næringsinteressene og samfunnet elles at det forblir eit luftslott, for det produserer ikkje luftboren støy i bustadområde. Og ikkje reduserer det dei estetiske verdiane i naturen i Kvam; verdiar som er helsebot for både fastbuande og turistar. (At det kan bli noko politisk støy, lyt ein tole). Alternativet er (side 18 i veilederen):

Ved etablering av ny støyende virksomhet: tiltakshavers ansvar

Ved etablering av ny støyende virksomhet

Tiltakshaver har ansvar for å få gjennomført beregninger i planfasen og framlegge dette for kommunen. Tiltakshaver kan ikke be kommunen utrede støysoner, såfremt kommunen selv ikke er eier av støykilden. (...) Opplysningene bør fremskaffes i en tidlig fase, slik at hensynet til medvirkning frå almennheten ivaretas. Dersom flere aktuelle alternativer er utredet i plandokumentene bør støy være utredet for alle disse, dersom dette er beslutningsrelevant. Dette gjelder også nullalternativet (fremskriving av dagens situasjon).

Kva støy kjem frå luftslottet? Tiltakshavar hevdar, med atterhald om rett sitering frå Hordaland Folkeblad: Turen nedover lina er lydlaus, med unntak av menneskehyl.

Det lydlause kan lyttast til her: https://youtu.be/7YqyhwrNW0s

Dersom luftslottet ikkje forblir eit luftslott, men blir konkretisert, vil det tilføre støy i meir eller mindre grad langs heile fotavtrykket til fornøyelsesinnretninga. Skutlafjellet vil òg ha innverknad på lydbiletet langs linjene. Så langt har ikkje tiltakshavar eller Kvam herad klart å gjera tilgjengeleg ei skisse som viser fotavtrykket.

Kvam herad skriv i notatet frå oppstartsmøtet:

Storleiken på planområdet er ikkje kjend enno.

Luftspennet til ziplina går over/nær busetnaden i Sundsvik.

I mangel av betre kart gjennom innsynsportalen til Kvam herad, så har eg produsert eit kart som indikerer fotavtrykket (sjå illustrasjon).

Det burde vera klart for nokon kvar at dette utgjer ein arealbruk som ikkje førebygger støyproblem. Her må ein leggje forureiningslova til grunn.

Forurensingsloven §6 (hva som forstås med forurensing)

Med forurensing forstås i denne lov . 2) støy og rystelser.

Forurensingsloven § 13. (meldeplikt og konsekvensanalyser for virksomhet som kan medføre større forurensingsproblemer)

Den som planlegger virksomhet som kan medføre store forurensninger på et nytt sted, eller en vesentlig utbygging av ny karakter på sted for eksisterende virksomhet, skal på et tidlig trinn under planleggingen gi melding til forurensningsmyndigheten. Forurensningsmyndigheten gir nærmere forskrifter om meldeplikten. . .

Forurensningsmyndigheten kan gi pålegg om når utredningen skal foreligge og hva den skal inneholde.

To beslekta tema som til no ikkje har vore i den formelle og den offentlege debatten, er adresserte. Næringsinteressene har så langt dominert. Det er på tide at ein også fokuserer på kva som kan skje med omsyn til folkehelsa og bustadmiljø mellom start og stoppunkt.

Eg vil setje ned slik klage, påstand og krav:

1. Detaljreguleringa av arealbruk i strid med overordna kommuneplan må ikkje skje. Prinsippvedtaket som rådmannen har gitt opning for må ikkje fattast. Eit slikt vedtak, om det går gjennom, vil bli påklaga til Fylkesmannen i Vestland.

2. Skal det etablerast fornøyelsesinnretningar i Kvam herad, må det skje i samsvar med overordna kommuneplan; arealplanen må i så fall endrast gjennom ein forsvarleg planprosess.

3. Det kan ikkje aksepterast at ei fornøyelsesinnretning i strid med gjeldande overordna kommuneplan, og som også forverrar bumiljøet, blir etablert nær/over bustadområde som er i samsvar med gjeldande overordna kommuneplan og reguleringsplanar. I saka knytt til luftslottet må nullalternativet veljast (framskriving av dagens situasjon), og luftslottet forblir eit luftslott.

4. Rådmannen må gå gjennom heile sin organisasjon som kjem i berøring med plansak 19/450 - Reguleringsplan på gnr 28 bnr 2, og gnr 12 bnr 7 m. fl. Zipline med omsyn til habilitet i saka.

Armann Norheim

Etter fullmakt frå

Kjetill Arne Norheim, Skutlalia 38