Set Sjusete-avtalen på spel for å få fortgang i tunnelprosjekt

H og KrF støttar Frp i staden for Sp for å få gjennom ei løyving på fire millionar kroner til eit nytt tunnelselskap. Sp er kritisk til pengebruken og meiner partia viser respektløyse.

”Sjusete-avtalen” – den politiske plattforma som vart signert etter valet i 2015 – kan ha gått i vasken allereie etter berre eitt år. H og KrF samarbeider nemleg ikkje med Sp om budsjettet i år. I avtalen frå oktober 2015 heiter det nemleg at ”partia forpliktar seg til å arbeida fram eit felles budsjett”.

– Me meiner H og KrF har brote avtalen, og har bede om deira vurdering av det, seier ordførar Jostein Ljones (Sp) til HF.

Han opplyser at Sp ikkje har vorte inviterte til budsjettsamtalar med dei to andre partia i år, og heller ikkje var kjent med at dei stilte seg bak framlegget som vart fremja onsdag.

Både Heidi Sandven Botnen (KrF) og Ottar Randa (H) skriv i ein e-post til HF at Sjusete-avtalen framleis gjeld. HF har stilt oppfølgingsspørsmål om kvifor dei meiner avtalen ikkje er broten når partia la fram eit budsjettframlegg saman med Frp, Ap og V, og ikkje saman med Sp, men har ikkje fått svar enno. Botnen opplyser at det kan ta nokre dagar før svaret frå KrF kjem.

Skyt inn pengar

Vel å merka er det ikkje sjølve drifts- og investeringsbudsjettet som splittar partia, men framlegget frå Frp om hardangertunnelen som vart presentert i budsjettkonferansen i førre veke.

Mellom konferansen og formannskapet hadde Frp sikra seg fleirtal for å oppretta Hardangertunnelen AS og skyta inn fire millionar fondskroner som startkapital. Selskapet skal mellom anna ”få i gang reguleringsplanarbeid”, samla arbeidet som er gjort med prosjektet så langt og arbeida aktivt for å realisera tunnelen.

I same slengen tilrår fleirtalet å slå fast at rassikring av Tokagjelet ikkje skal finansierast med bompengar, og å oppmoda fylkeskommunen om å rassikra strekkja når ho er komen fyrst i køen av fylkeskommunale rassikringsprosjekt.

Med seg på laget har partiet fått H, KrF, V og Ap. I heradsstyret har partia til saman 16 av 27 representantar. Heradsstyret drøftar budsjettet 13. desember.

Kritisk til pengebruk

Sp kunne strekkja seg til å gå med på stiftinga av eit interesseselskap og i fyrste omgang arbeida for å få med seg støttespelarar, men meiner det er feil å løyva så mykje pengar til drifta frå fond som allereie er nokså skrapa – ”nesten dei einaste frie pengane me har att”, som ordføraren sa.

– Det er ei kjempestor løyving. Då bør ein vera sikker på at ein når måla, sa ordføraren, som minte om at kommunen bør ha pengar til å gjera opp for eventuelle underskot dei neste åra.

– Respektlaust og uklokt

Ljones meiner vedtaket i praksis vil vera å stoppa arbeidet i fylkeskommunen og vegvesenet med revisjon av Kvammapakken. Han minte om at kommunen om kort tid vil få ei sak levert frå fylkeskommunen om revisjonen. Saka er eit resultat av ein førespurnad som vart vedteken av heradsstyret sjølv.

Ljones seier til HF at det er respektlaust andsynes andre partar å avvisa revisjonen allereie før ein har fått det svaret ein har bede om. Mange har arbeidd mykje med saka hjå fleire instansar, framhevar ordføraren, som meiner det er betre å seia nei til dei ulike alternativa til revisjon når saka kjem opp.

– De sender eit kraftig signal i dag. Det er unødvendig og uklokt, sa Ljones i møtet.

Dessutan, poengterer ordføraren, er ikkje pengane til rassikring av Tokagjelet løyvde av fylkeskommunen. Dersom ikkje tiltaket kan fullfinansierast, kan kronene koma til å gå til andre, påpeikar han overfor HF. Han minner om at det einaste fylkeskommunen må gjera i gjelet, er å utbetra Hansagjeltunnelen i tråd med ei ny tunnelforskrift.

– Må ha med andre

Ljones meiner det har lite for seg å danna eit lokalt selskap utan å få støtte frå andre kommunar og næringslivet.

– Det byrjar bli mange slike selskap. Klarar me ikkje snakka med éi røyst med dei rundt oss, er det små sjansar for å realisera prosjektet sjølv om me meiner det er fornuftig, og mykje av arbeidet som er gjort til no, vil vera bortkasta, sa han.

Han framheva at tunnelen er så stort at det må inn i den regionale eller nasjonale transportplanen og truleg vera eit riksvegprosjekt, og at det skal gjennomførast ei konseptvalutgreiing (KVU) av hordalandsdiagonalen der fleire trasear vil verta vurderte. Han trur det vil vera krevjande å få oppslutnad om eit krav om at diagonalen skal gå under Kvamskogen, noko han meiner må vera ein føresetnad for eit eventuelt aksjeselskap.

Meir aktiv rolle

Frode Nygård (Frp) sa at korkje Statens vegvesen eller fylkeskommunen kan ha fanga opp signala frå kvammapolitikarane om hardangertunnelen ettersom dei for berre nokre månader sidan lanserte ei rekkje ulike alternativ for tunnelen frå Steinsdalen til oppå Kvamskogen. Han sa at tanken er å spara folk i fylkeskommunen og vegvesenet for vidare arbeid ved å seia klart frå om kva kvemmingane ynskjer.

– Ein treng ikkje arbeida vidare med noko eit klart fleirtal er mot, sa han.

Han meiner tunnelen ikkje treng vera i konflikt med hordalandsdiagonalen, og at tiltaket er så godt at det trengst uansett.

– Me må koma oss i ein annan posisjon for å kommunisera kva me vil, og må ha ei meir aktiv rolle i saka, sa Nygård, som undra om ordføraren er litt ”såra” sidan han drista seg til å spørja om bompengemotstandaren Frp har planar om å finansiera tunnelen med bompengar.

Ljones avviste at han er såra. Nygård forsikra at stiftinga av selskapet ikkje er eit signal om mistillit til arbeidet rådmannen eller ordføraren har gjort med saka. Han understreka at tidlegare forsøk på å få fart i saka har stranda fordi ein ”alltid får beskjed om å venta”. Medan tida går, arbeider kommunane rundt Kvam med sine prosjekt heile tida, sa Nygård.

Han sa at debatten handlar om å starta eit pådrivarselskap, ikkje om finansieringa. Heidi Sandven Botnen (KrF) slo derimot fast at tunnelen heilt sikkert føreset bompengeinnkrevjing, og trur kvemmingane vil støtta til dømes ein hundrelapp i bompengar sidan prosjektet er så viktig.

– 100 kroner var beskjedent. Dette er eit prosjekt på storleik med Hardangerbrua, sa Herleif Tveit (Sp).

Nygård minte om at tunnelen vil få eit langt større trafikkgrunnlag, og meiner Kvam ikkje har makta å synleggjera kor godt prosjektet er.

Borghild Storaas Ones (Ap) meiner det er viktig å koma vidare, og minte om at millionane i startkapital til selskapet ikkje vert tekne frå drift av til dømes sjukeheimar og skular. Ho minte om at Kvam har støtta både Hardangerbrua og Jondalstunnelen utan å få så mykje støtte i retur så langt.

Tveit trur pengane fort kan hamna i konsulentlommer utan at ein kjem vidare.

Lukka prosessar?

Rådmann Arild M. Steine ville ikkje blanda seg inn i politikken, men slo fast at løyvinga på fire millionar kroner i praksis vil ”tømma kassen”. Han meiner politikarane bør gjera klart kva dei vil at pengane skal brukast til.

– Legg de inn fire millionar, har de ikkje styring på dei gjennom anna enn vedtektene. Fyrst bør de stifta selskapet og laga ein god plan, så ikkje pengane hamnar hjå dyre konsulentar og går til styrehonorar, sa han.

Ottar Randa (H) forsikra at kommunen skal ha kontrollen gjennom aktiv eigarstyring.

– Ein treng ikkje vera redd for at pengane vert svidde av, sa han.

– Ein greier ikkje styra alt. Så lenge det er pengar på konto, kan ein ikkje styra dei same kor mykje ein vil, sa Tveit.

– Ein må jo ha tillit til styret, svara Randa.

Steine meiner politikarane bør spørja seg kvifor dei trur dei får meir att for kronene gjennom eit aksjeselskap enn til dømes gjennom ei kommunal prosjektstilling.

– Ein dreg det ut av rådmannen, ordføraren og heradsstyret sin kontroll i dagleg drift. Det må vera gode grunnar for å gjera det, sa Steine, som også åtvara mot lukka prosessar i selskapet.

– Eg synest rådmannen er litt politisk, sa Nygård etter innlegget til Steine.

– Eg var ikkje det. Uansett kor gode dokument du har, vil du få betre styring gjennom ei direkte line. Det hadde ikkje gått fortare om de hadde byrja løna ein mann i eit AS frå mars i fjor. Me er avhengige av samarbeid med vegvesenet og fylkeskommunen. Eit AS hadde ikkje fått med dei på same måte som me gjer, sa Steine.

Vekk med tunnelplan

Fleirtalet ynskjer ikkje berre det nye selskapet raskt på beina. Partia tilrådde også å stogga reguleringsarbeidet med håfjellstunnelen. Bruk av arealet på Mikkjelsflaten i Øystese sentrum skal avklarast gjennom ein områdeplan for Øystese, som er nemnt i planstrategien som skal vedtakast i komande møte i heradsstyret.

Herleif Tveit (Sp) minte om at dei same partia same dagen hadde tilrådd ein planstrategi der tunnelen er teken med, med statusen ”på vent” i lista over planar.

– Ein treng vel ikkje stoppa han som del av budsjettvedtaket om han står på vent? sa han.

Ones minte om at så lenge det går føre seg reguleringsarbeid, kan det påverka eventuelle tiltak på dagens veg mellom Fyksesund bru og Øystese. Det er eit argument for å leggja tunnelballen død, meiner ho.

Fleirtalet tilrådde også å vedta at det ikkje skal vedtakast andre prosjekt gjennom revisjon av Kvammapakken som krev nye interne bommar i Kvam. Dermed vil åartia allereie no avvisa bommane på Straumbrua og på Kaldestad som konsulent Helge Hopen har skissert som mest aktuelle for å finansiera nye tiltak i ein revidert Kvammapakken-versjon.

Du kan lesa meir om budsjettilrådinga og om det påståtte brotet på Sjusete-avtalen i HF komande veke.