EU innfører toll på jernlegeringar – norske straffetiltak ikkje aktuelt

Etter to utsetjingar kom vedtaket tysdag i 12. time. Tysdag var nemleg aller siste frist for å innføre slike vernetiltak.

Tiltaket vart først varsla 18. desember i fjor, og fristen for innføring er elleve månader. Formålet med tiltaket er å verne EUs eigen industri.

– Tiltaka gjeld alle tredjeland, inkludert Noreg og Island som er del av EØS, men har vorte nøye designet for å minimere verknadene på dei europeiske verdikjedene, heiter det i pressemeldinga frå EU-kommisjonen.

Vernetiltaka blir innførte onsdag og skal gjelde i tre år.

På ein pressekonferanse tysdag seier næringsminister Cecilie Myrseth (Ap) at det er for tidleg å forstå alle konsekvensane tiltaka kjem til å ha.

Knapt fleirtal

Uvisse om forslaget ville få fleirtal, førte til at vedtaket vart utsett to gonger – først fredag og deretter måndag. Tysdag gjekk det likevel igjennom med knapt fleirtal.

Ifølgje NTBs opplysningar skal Sverige, Ungarn, Finland, Estland, Latvia og Litauen ha stemt mot tiltaka, medan Danmark avstod frå å stemme ettersom dei har formannskapet i EU dette halvåret.

Vedtaket inneber at det blir lagt toll på all import av jernlegeringar til EU. Noreg står åleine for 43 prosent av denne importen. Likevel vil inntil 75 prosent av historisk import vere tollfri.

Rundt 1800 personar jobbar i den europeiske ferrolegeringsindustrien, ifølgje EU-kommisjonen.

Heilt uaktuelt med mottiltak

– Det er ikkje Noregs interesse å komme med mottiltak. Vi er ein liten og open økonomi, sa næringsminister Myrseth på spørsmål frå NTB på ein pressekonferanse tysdag ettermiddag.

– Eg klarer ikkje å sjå korleis det skal tene norsk næringsliv, sa ho vidare.

Utanriksminister Espen Barth Eide (Ap) er samd og seier at det er heilt uaktuelt med mottiltak.

– Det er heilt uaktuelt å setje i verk den type tiltak, seier Eide.

Tysdag ettermiddag har likevel Myrseth og Eide kalla inn næringa til eit lukka møte. Dei varslar også at dei skal ta saka vidare, og begge reiser til Brussel onsdag. Eide seier Noreg vil ta opp tiltaket på kommande EØS-møte torsdag.

– Vi er usamde med EU i dette vedtaket. Vi forstår at Europa må verne seg mot global overproduksjon, spesielt frå Asia, men vi har argumentert tydeleg overfor EU om at EØS-avtalen er til hinder for at Noreg kan omfattast av vernetiltak i denne saka, seier statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) til NTB.

– Verst tenkjelege utfallet

LO-leiar Kine Asper Vistnes reagerer også kraftig. Ho kallar det eit steg i galen retning.

– Dette er alvorleg for norsk industri, for norske arbeidsfolk og for Noreg. EUs vernetiltak får direkte konsekvensar for tusenvis av norske arbeidsfolk, seier Vistnes i ei pressemelding.

– Denne avgjerda er det verst tenkjelege utfallet for norsk industri. Vi fryktar at EUs vernetiltak vil få alvorlege negative konsekvensar for norsk ferrolegeringsindustri og tusenvis av norske arbeidsplassar. Både vi og EU er tent med at vi utviklar styrken vår saman, seier ho.

Stiller krav til Støre

Fleire parti er kritiske til måten regjeringa har handtert forhandlingane på. Senterpartileiar Trygve Slagsvold Vedum stiller krav til regjeringa.

– Dette er uhøyrt av EU og i strid med dei avtalane Noreg og EU har. No må Støre støtte Noregs nasjonale interesser. Om ikkje EU snur, må regjeringa innføre tiltak, seier Trygve Slagsvold Vedum i ei melding til NTB.

Ine Eriksen Søreide (H) meiner dette kan skape store konsekvensar for fleire område dersom forståinga blir ståande.

– Det som er spesielt alvorleg, er at regjeringa ikkje har nådd fram med argumentasjonen om at EØS-avtalen gjer at Noreg bør vere på innsida av tiltaka og dermed ikkje rammast, seier Søreide.

– Behov for ny EU-debatt

Partileiarane Guri Melby (V) og Arild Hermstad (MDG) meiner begge at tollen på jernlegeringar viser at Noreg har behov for eit godt samarbeid med EU.

– Vi har i mange år baserte oss på flaks og gode lobbyistar i samarbeidde med EU. No som Donald Trump har sett den handelspolitiske situasjonen i verda på hovudet, er det ikkje lenger tilstrekkeleg. Derfor meiner eg vi treng ein ny EU-debatt i Noreg, seier Melby i ein e-post til NTB.

– Dette er eit knyttneveslag mot norsk industri. EU vernar om medlemslanda sine, og det er forståeleg. Men det er også ei stadfesting på at det å stå på utsida av den europeiske fellesskapen og kirsebærplukke direktiv vi liker og la resten henge, er ein farleg strategi for Noreg, seier Hermstad i ein e-post til NTB.

– Må tilby norske straumprisar

Også i Raudt og Framstegspartiet er reaksjonen tydeleg.

– Når EU angrip norsk industri med å reise ein tollmur mot oss, må regjeringa verne norsk industri mot EUs straumprisar. Regjeringa må tilby norske straumprisar til bedriftene som blir ramma, i staden for dei importerte, skyhøge, europeiske straumprisane, seier Bjørnar Moxnes i Raudt.

– Regjeringa er ikkje på jobb for Noreg. Støre og Stoltenberg reiser verda rundt, men har ikkje greidd å forhindre ein straffetoll som kan få store konsekvensar både for industrien, men også for tusenvis av norske arbeidsfolk og fleire norske lokalsamfunn, seier Frp-nestleiar og finanspolitisk talsperson Hans Andreas Limi.

EU har også fastlagt minsteprisar på jernlegeringar som ferrosilisium og ferromangan.

Norske styresmakter og næringsliv har frå første stund slegest mot EU-tollen, utan å lykkast. Rundt to tusen norske arbeidsplassar kan stå i fare.