Historia bak det norske «Sidereventyret»

Vi er midt i ei «siderbølgje», viser salstal frå Vinmonopolet. No blir historia til norsk sider og menneska som står bak fortalt i ny bok.

– Eg har grave i dei personlege historiene til norsk sider. Eg er ikkje berre interessert i kva dei gjer, men kven dei er, kvifor dei gjer det og korleis dei kom dit dei er i dag, seier Camilla Aasen til Nynorsk pressekontor.

Saman med Bernt Butcher-Johannessen og Eivind Haalien står ho som forfattar på den nye boka «Sidereventyret». Her får vi kjennskap til den kommersielle norske siderproduksjonen.

Sider som næring

Bernt Butcher-Johannessen har jobba med sider i sju år og i restaurant- og serveringsbransjen i Noreg i 25 år.

– Der er nokre som har halde på med siderproduksjon i 25 år i Noreg og har blitt som «grunnleggjarane» i norsk siderhistorie. Vi følte det no var viktig å fortelje historia deira, seier Butcher-Johannessen.

I arbeidet med boka har Aasen snakka med siderprodusentar i Drøbak, Lier, Ryfylke, Hardanger, Sogn, Sunnmøre og Trøndelag, men når ho skal trekkje fram kor viktig siderproduksjon er for Noreg, blir det med utgangspunkt i Sørfjorden i Hardanger.

– Sørfjorden har vore sjølve episenteret for siderbølgja. Der har sider fått mykje å seie og gitt ei enorm verdiskaping. Turistar kjem og legg igjen pengar og gourmetrestauranten Siderhuset Ola K har opna i Vikebygd, som sjølve toppen av siderkaka i bygda. Det er eit eksempel på kor mykje sider kan bety som næring, seier Aasen.

På bølgjelengde

Det går ei «siderbølgja» gjennom landet og sidersalet på Vinmonopolet har auka betydeleg dei siste åra. I 2016 blei det seld 72.000 liter sider på Vinmonopolet, i 2021 var salet på 373.242 liter.

Butcher-Johannessen fortel at eit brot med fortida ligg bak salsauken.

– Sideren i dag er tørr med lite alkohol. Tidlegare var han søt med høg alkohol, så ein blei full på ein søt måte, og han var billig. I dag er norsk sider blitt eit kvalitetsprodukt basert på gode råvarer og ein god produksjon som bonden tener på.

Aasen meiner det ligg ein tredelt konklusjon bak siderauken:

– Det første er at enkeltpersonane som har kome inn har enda opp som pionerar og føregangspersonar, nokre av målretta grunn medan andre har blitt det tilfeldig. Den andre grunnen er samarbeidsmodellen som produsentane i Hardanger har etablert. Den tredje faktoren er lovendringa for gardsutsal i 2016. Først då kunne kunden bli tilgjengeleg for produsenten og fleire våga å satse liv og gard på å lage sider.

Gründerhistorie

Butcher-Johannessen seier det er viktig at vi kjenner vår eiga historia.

– Ein ting er å skrive ei bok om historia, men når vi ikkje er her lenger, er det viktig å gi eit vitnesbyrd om korleis ting var no, seier Butcher-Johannessen.

Camilla Aasen seier boka passar for alle som drikk og er interesserte i sider, og som kunne tenkje seg å utforske meir av kva som ligg bak historia til epledrikken.

– Ein treng ikkje vere lidenskapeleg engasjert for å ha glede av boka. Ho fortel om å vere gründer, starte noko nytt, ta sjansar og satse.

(©NPK)