– Det er vanskeleg å sjå for seg eit liv utanfor idretten

Mykje skal helst klaffa for Hanna Børve. Og det har det stort sett gjort så langt.

– Eg føler at det er no det gjeld. Det har eg følt heile tida dei siste ti åra. Det er vanskeleg å sjå langsiktig når du er ung. Då trur du at det du gjer no, er det viktigaste i verda.

Hanna Børve har imponert i skiskyttarverda dei siste åra. Individuelt og stafettgull i ungdoms-OL i fjor, og NM-tittel i mars, er berre nokre av bragdene.

Trening og prestasjonar har løna seg. 19-åringen, som no går siste året på Norges toppidrettsgymnas (NTG) på Geilo, er teken ut til U23-landslaget.

– Shit!

Ho siktar, rettar krysset mot blinken. Pustar inn, ut. Fingeren kviler på avtrekkaren. Så klemmer ho til.

Det er langfredag, og Børve har snørt sekken og spent skia. Ho er ikkje den einaste som har funne vegen til Sjusete denne dagen, men ho er truleg den mest målretta. Timane ho legg ned i dag, går inn i det store reknestykket. Summen er forhåpentlegvis ein deltakarbillett til dei olympiske leikane i 2026.

– Så langt er det dét eg har i siktet. Det er litt skummelt. Når eg tenker over det, tenker eg: «Shit! Det er ganske stort, eigentleg.» Mykje skal klaffa på vegen, men eg veit at det er mogleg, seier ho.

Ho har vorte van med rutine. Skiskytinga dominerer kvardagen til Børve. Trening – mellom 10 og 25 timar i veka – er førsteprioritet. Først skal dei viktigaste øktene inn i timeplanen. Så dei mindre viktige. Alt anna må inn i dei attverande timane.

– Har eg ein prøve på skulen, må eg kanskje legga lesinga ein dag tidlegare heller enn å flytta på ei treningsøkt. Alt skal passa etter planen. Av og til har eg ikkje lyst til å trena i det heile. Då må eg tenka på heilskapen. Eg veit at eg vil dette, eigentleg. Det må til, sjølv om eg har ein dritdag.

– Tillèt du deg nokon gong å ikkje gidda?

– Ikkje utan grunn. Eg høyrer på kroppen min. Viss dagane er hektiske, eller viss eg har veldig lyst til noko anna, veg eg det opp mot einannan. Eg vurderer kva som er best for skiskytinga. Viss det er best å ta ein dag fri, finna på noko som er bra for hovudet og lettar på trykket, kan det vera positivt. Treningstimane er ikkje alltid det viktigaste. Eg skal synast at det er kjekt.

Må tenkja fram

Ho vil vera god her og no. Likevel må ho av og til sjå det store biletet. Med åra har ho vorte meir vaksen, og det er ikkje krise om ho går eit dårleg renn. Det er uendeleg mange viktigare treningar og renn i framtida.

– Det er ikkje no eg skal vera best, sjølv om det er vanskeleg å tenka sånn når eg legg så mykje ned i dette. Men det er seniorkarrieren eg siktar mot. Det er i OL i 2026 eg skal vera god. Det er sjølvsagt enkelt å seia at eg tenker sånn, men for å vera ærleg, tenker eg ofte: «No gjeld det. Denne sesongen skal eg gjera det bra.» Men eigentleg er det berre trening på vegen.

Det store målet for 2020 var junior-VM. Førre sesong vart ho – overraskande – teken ut til ungdoms-OL. Dette året skulle ho nå målet om å representera Noreg internasjonalt igjen. Men så vart ho sjuk.

– Det er ekstra kjipt når det ikkje går din veg, når du føler at du kunne ha vore der. Men eg hadde ikkje resultata. Det var ein kjempenedtur, men det var rettferdig, seier ho.

– Slik er det med idretten. Det går ikkje alltid vegen.

Verda gjekk litt under. Ho grov seg ned i nokre dagar. Heldigvis hadde ho mange rundt seg som hjelpte henne opp. Ingen hugsar junior-VM om nokre år. Det er i «ekte» VM og OL du skal vera god, sa trenaren.

– Eg bestemte meg for å gjera det beste ut av resten av sesongen. Eg skulle visa kva eg er god for, og få revansj. Det kan vera litt bra òg å få eit slag i trynet. Det kan trigga litt motivasjon.

Delvis busett i løypa

Eg har brukt mange timar her oppe.

Børve har praktisk talt vakse opp på Sjusete. I familiehytta, som ligg midt i 1-kilometerløypa, i friluftsbarnehagen og i Kvam Langrenn- og Skiskyttarklubb. Nokre av dei gjævaste barndomsminna har ho herfrå, og ho kosar seg som mest når ho får gå ein langtur her i strålande sol.

Heilt sidan ho gjekk i barnehagen, og sikkert endå før, har ho stått på ski. Då ho var åtte, byrja ho på skiskyttartrening. I 13-årsalderen forstod ho at ho hadde stort potensial.

– I byrjinga var eg med broren min og venene hans på trening. Eg hadde noko å strekka meg etter. Først var det berre for kjekt, men i tenåra byrja eg trena for å verta god, fortel ho.

Når du klarar noko, er det kjekt. Børve fekk tidleg beskjed om at ho var god til å skyta.

I seinare tid har ho møtt utøvarar som hadde meir målretta og prestasjonsbasert trening då dei var yngre. Børve set pris på at klubben la opp til ei stegvis og sunn utvikling.

– Eg føler at eg har kunna ta steg dei siste åra. Eg tok ikkje ut alt potensialet då eg var lita. Det har fungert bra, og eg har hatt litt å henta ut dei siste åra. Eg håpar det held fram. Det er kjekt å vera god når du er liten, men det er ikkje det som er viktigast.

Ho var ikkje i tvil om å søka om plass på NTG. Viss ho kom inn, ville ho satsa. Plan B var idrettslina på Voss.

Familien støtta valet. Dei visste at det var dette ho hadde lyst til. Ingen spurde om ho var heilt sikker.

– Familien har heile tida lagt til rette, men det har ikkje vore noko press. Det har vore mitt val, og dei har støtta det.

Børve trener framleis i lag med broren. Han gav seg omtrent på den tida ho byrja satsa, men han er med henne.

– Han er flink til å pusha meg. Det er kjekt å ha nokon heime å trena med. Når ein trener mykje, kan det verta keisamt å vera åleine i lengda.

Familien heng med

Resultatmessig er gulla i ungdoms-OL i Bosnia i fjor den beste prestasjonen hennar. Men ei anna tevling ragar likevel høgare: junior-NM 2020. Kvemmingen tok gull og bronse.

– Sjølv om eg ikkje har vore i utlandet, synest eg at eg har gjort det betre denne sesongen. Eg har utvikla meg mykje det siste året. Heile familien var på NM, noko som gjer det ekstra spesielt. Dei reiste land og strand for å sjå meg, og eg lukkast i tillegg.

Med familien til stades på renna får ho andre ting å tenka på. Ho klarar senka skuldrene. Dei beste renna har ho gått med låge skuldrer.

Presset kjem hovudsakleg frå henne sjølv. Dei rundt henne vil berre at ho skal gjera det bra for sin eigen del.

– Det er ikkje slik at familien krev at eg skal gjera det bra fordi dei har komme for å sjå på. Det vert ikkje dårleg stemning om eg gjer det dårleg – eller, det blir det, for eg er nedfor – men eg føler ikkje at eg har noko press på meg anna enn det eg legg på meg sjølv.

– Legg du mykje press på deg?

– Til tider. Men det er ikkje rart. Når eg trener for dette i ni månader, vil eg få ut potensialet. Det er sunt å ha litt press på seg. Då klarar eg å skjerpa meg.

Likevel prøver ho å ikkje tenka så mykje på kva som skal skje, rett før eit renn. Veit ho at ho har lagt ned solid innsats i førevegen, kan ho lita på at treninga ho har gjort, er god nok.

– Noko av det eg har lært mest i år, er at det mentale må vera på plass for å vera ein god skiskyttar. Ein må sortera tankane. Eg har vorte litt eldre og klokare, og har hatt ein trenar som har hjelpt meg med å tenka meir vakse. Eg er ein litt annan skiskyttar no enn eg var i fjor. Eg står i mitt eige prosjekt, og stolar på det.

Konkurrentar, men vener

Saman med henne på NM-pallen stod to venninner frå Geilo. Miljøet på NTG, og vener ho har treft gjennom tevlingar, har vore viktig for henne. Utan kjekke likesinna hadde det vore trist å driva med idrett, seier Børve.

– Mange tenker nok at me er konkurrentar, men 99 prosent av tida er me vener. I renn konkurrerer me, men eg unner gode vener å gjera det bra, når eg veit all innsatsen dei har lagt ned for å klara det.

Venene heime ser ho sjeldnare. Dette skuleåret har ho vore heime i haust, jul og påske. Ho saknar venene.

– Føler du at du må ofra mykje?

– Mange spør om det, men nei. Eg reiser ikkje ut og festar i helgene, og er mindre med venene mine heime, men eg føler at eg får mykje att for å driva med det eg gjer. Klart, eg går glipp av ting, men eg ser det ikkje som at eg ofrar noko. Eg får gjera så mange andre kjekke ting. Eg får ei anna ungdomstid, men eg trur – nei, eg er sikker, på at det er verdt det.

Utanom skiskytinga likar ho å gå på randonee-ski, reisa på tur med vener, bruka naturen, ha med seg stormkjøken ut i skogen. I gymnastida har ho byrja eksperimentera meir på kjøkenet.

– Det er viktig for meg å få avbrekk. Det er sikkert nokre som er glad i å vera skiskyttar kvar dag året rundt, men eg kjenner at eg treng å ha fri, trena det eg vil og vera med vener.

Børve ser opp til utøvarane som gjer det bra og har gode verdiar: Ingrid Landmark Tandrevold, Tiril Kampenhaug Eckhoff og dei andre på landslaget er veldig gode, men samstundes «laidback».

– Dei har det kjekt med det dei driv med, men tek det ikkje blodseriøst. Det synest eg er viktig.

Det store spørsmålet

Kvifor gidd ho, eigentleg?

Børve har vanskar med å setta ord på kva som motiverer henne. Meistringskjensle, mål og resultat, folk som heiar, kanskje.

– Eg har tenkt på dette. Når eg brukar så mykje tid på dette, kvifor gidd eg? Ikkje fordi eg er umotivert, altså, men eg har lurt på det.

I 2016 var Børve med i Young Star-rennet, eit tv-sendt renn for dei beste gutane og jentene i 15–16-årsalderen.

Rennet gjekk av stabelen rett før VM. Børve og dei andre fekk billettar til å sjå kvinnelaget ta gull i stafett på heimebane.

– Det var sjukt å sjå på. På papiret var det ikkje det beste laget, så det var stort å sjå dei vinna på nært hald, og ta dei i handa etterpå. Eg og skiskyttarvenninnene såg på kvarandre og sa: «Dette er oss om nokre år.»

Tre år seinare stod Børve på OL-pallen i Bosnia og høyrde den norske nasjonalsongen frå høgtalarane, til ære for henne. «Oi, dette betyr mykje for meg», kjende ho.

– Ikkje at eg stod og sippa og grein. Men eg kjende på det.

Prestasjonane hennar har ikkje passert i det stille i heimkommunen. Saka med overskrifta «OL-gull til Børve» var ei av dei mest lesne på hf.no i fjor.

Børve set pris på støtta frå både kjende og ukjende. Stundom, når ho er heime i Kvam, kjem folk bort til henne på butikken og gratulerer.

– Mange i bygda følger med og bryr seg. Ikkje berre folk eg kjenner, men folk eg ikkje veit kven er. Eg får meldingar av gamle lærarar. Eg set pris på at folk engasjerer seg, seier ho.

Vil ta utdanning

Børve har ikkje tenkt å driva med skiskyting for alltid. Ho har ikkje tenkt å verta den neste Ole Einar Bjørndalen, som la opp i ein alder av 44. Ho tenker på å ta utdanning på deltid, kanskje som arkitekt eller byggingeniør, så ho har noko å falla tilbake på.

– Det er vanskeleg å sjå for seg eit liv utanfor idretten. Han har vore del av livet mitt dei siste ti åra. Eg vil driva med dette så lenge eg synest det er kjekt, men ikkje til eg er gammal.

Det er enno mange år til. Det som skjer no, er landslaget.

For eit år sidan hadde Børve aldri trudd at det skulle skje. Men i år hadde ho eit lite håp. Ho har hatt ein god sesong.

– Det er ekstra kjekt når det ikkje var gitt at det skulle skje. Denne hausten har eg teke mange steg.

Ho takkar lokale sponsorar som har gjort det mogleg å ta stega. I barneidretten står foreldra for økonomien, men ein kan ikkje leva på dei for alltid.

– Etter kvart vert det større økonomiske krav. Eg vil stå meir på eigne bein, seier Børve.

Når ho er ferdig på gymnaset, skal ho flytta til Lillehammer i lag med ei god veninne frå Geilo, som òg er på landslaget. Laget stiller med trenar og støtteapparat. Ho planlegg dessutan å ta eit årsstudium, for å ha noko å gjera på ved sida av idretten.

– Det vert spanande med ein heilt ny kvardag. Det vert høgare krav til å strukturera livet sjølv. Men som idrettsutøvar er eg van med rutine.