– Situasjonen er dramatisk

Drosjeeigar Hallgeir Torpe i Øystese har svært rolege dagar. All fast transport har stoppa opp, både for private og offentleg betalte reiser.

Bård Ove Hjartnes er dagleg leiar i Norheimsund Øystese taxi AS. Han seier situasjonen er dramatisk, for drosjane har eigentleg ikkje køyring.

All kommunal transport av brukarar er på eit minimum, fortel Torpe. Privatkøyring til og frå butikken er redusert til om lag ein 20 prosent av normalen. Det er svært roleg i pasientkøyringa fordi planlagde timar er kansellerte meir eller mindre over heile lina. Poliklinikkane er ikkje i vanleg drift, og det er der Torpe har hovudtyngda av oppdraga. Helsevesenet tel svært nøye på knappane om kva ein skal gjera. Det er nok ein del som normalt sett ville ha blitt lagt inn på både Haukeland og Voss som no gjerne vert handsama på Toloheimen, meiner Torpe.

Drosjane sorterer under frilansordninga i samband med korona-pandemien. Det tyder at dei truleg vil få kompensert 80 prosent av si tidlegare inntekt etter 17 dagar utan arbeid.

– Då er me komne ut i april før det er noko å rekna med. Men det skal me stå i. Me reknar med at påsken går før ting normaliserer seg, seier Torpe.

Byrjar røyna på

Han trur at viss det går til langt ut i mai før samfunnet kjem i gang att, vil det røyna på for nokon kvar, både økonomisk og på det mentale planet.

– Det er kjekt å vera heime nokre dagar, men når du må vera der, er det litt annleis, seier han.

Torpe er spent på kva som skjer når epidemien byrjar sleppa taket. Kva behov har folk då for å rasa frå seg, både med tanke på reising og festlege samkomer? spør han seg.

Det er vanskeleg å seia kva følgjer pandemien vil seia for taxinæringa på lang sikt, fortel Torpe. Nokre løyvehavarar står på trappene til å avvikla drifta. Dei har sagt at dei skal vera med ut skuleåret, for det er trong for kapasiteten så lenge.

Normalt vert ledige løyve lyste ut umiddelbart. Men løyve som vert leverte inn før den nye lovendringa for drosjar trer i kraft, vert lagde på is. Så får sjåførar ta ut løyve av den «nye typen» etter 1. juli.

– Eg ser for meg at forvaltinga er oppteken av andre ting enn nett dette. Situasjonen vår er ikkje prioritert, trur eg, seier Torpe.

Heilt stille

Hjartnes trur vel 80 prosent av oppdraga manglar.

– For fyrste gong i historia har det vore heilt stille på drosjefronten ei laurdagsnatt, utan ei einaste forflytting i taxi, seier han.

Det er stort sett berre ein og annan flyktig drosjetur.

– Me er sjølvstendig næringsdrivande og er per definisjon sist i rekkja. Men eg reknar med at det på eitt eller anna tidspunkt vil koma ein pakke som vil hjelpa oss òg, seier Hjartnes.

Hjartnes seier det er vanskeleg å seia noko om korleis situasjonen vil verta på lang sikt. Drosjane får ikkje att turane dei har mista. Det er ikkje slik at folk ventar til det er ledig, og så tek ein drosje.

– Men eg trur nok at dette vil roa seg og me vil koma tilbake på banen. Men det er klart at det vil merkast etter ein slik knekk, seier Hjartnes.

Han fryktar at skuleverket og fritidsaktivitetar vert stengde til over påske, i fyrste omgang. Det er lenge nok, meiner den daglege leiaren. Men han er innstilt på det og har førebudd heile drosjesentralen på at det er tilnærma stengt til over påske.

– Eg går ut frå at me lever i eit land som «står han av» denne gongen òg, seier Hjartnes.

– Dramatisk om det varar

Dagleg leiar i Jondal taxi, Arne Bakke Mælen, seier situasjonen for drosjen er påverka av viruspandemien. Det er stille og roleg. Då HF snakka med han tysdag, hadde han hatt éin tur dei siste 14 dagane.

– Det er fredeleg. Ein får tid til å tenkja, og viss ein ikkje tenkjer, så gjer ein ingenting, seier Mælen.

Kontraktskøyringa for mellom anna skular, som utgjer mykje for Mælen, er stille. Køyringa for Hardanger AKS AS i Øystese er innstilt. Det er bortimot heilt stilt i pasientkøyringa. Viss dette varar, er det dramatisk, seier Mælen. Også reiselivet, som han òg er involvert i, vert ramma av krisa. Det vert ein stille sommar viss ting ikkje endrar seg, spår Mælen.

Han vonar at karantenereglane vert lempa på snart. Det er byane som har det største problemet, for der er folkesetnaden tettast, meiner han. Det er ikkje så mykje ein kan gjera med det, heller.

– Korleis ser du på å ha smitta pasientar i bilen?

– Ja, no har eg ikkje hatt det problemet, men det er klart at det er ein stor risiko uansett. I eit så lite rom, viss smitten er så risikofylt som han er, så har ein ingenting å stilla opp med. Du kan ikkje sitja der med munnbind. Sjuketransporten tek seg av desse, seier Mælen.

Skeptisk til frislepp

Taxinæringa er inne i ei stor endring som trer i kraft 1. juli, som HF tidlegare har omtala. Det er kanskje med og gjer at enkelte vil bruka ein annan strategi frå den tid.

– Me kjem til å bestå, men taxinæringa står framfor ei kjempeutfordring, seier Bård Ove Hjartnes.

– Kva synest du om den nye drosjeordninga?

– Eg er svært skeptisk til eit frislepp. Uansett kva styresmaktene meiner om frisleppet, så vil det opna marknaden for useriøse aktørar på kort eller lang sikt, seier drosjesjåføren.

Håkon Norheimnorheim@hf.no