Framtida kan ikkje smørjast med olje

At menneskeleg aktivitet på kloden ville føra til endringar i klimaet, er noko som har vore kjent i fleire tiår. Likevel har dei fleste prognosane som har vore lagde fram, vore sett på som skremmande framtidsscenario, og me har skubba problema framfor oss. No går ikkje denne strategien lenger, framtida er no og er overmoden for handling. Allereie i 2050 må så mykje som 70–85 % av elektrisitetsproduksjonen i verda vera fornybar. Då treng me tiltak på alle plan. Kvar og ein må verta medviten sine forbrukssvaner, som igjen påverkar næringslivet til å ta ansvar, og me treng større samfunnsmessige strukturendringar som må vedtakast med størst mogleg politisk semje. Den norske klimadebatten handlar i stor grad om utfasing av petroleumsverksemd, og skal me nå klimamåla, er dette ei næring som må fasast ut.

Enkelte hevdar at det er lite me i Noreg kan gjera med den globale klimakrisa så lenge dei største utsleppa skjer i land som India og Kina. Desse landa traktar etter same levestandard som oss, og ved å utnytta vår enorme personlege kjøpekraft, nærmar dei seg vår levestandard. Varene me kjøper, er produserte utan omsyn til eventuelle klima- og miljøfiendtlege utslepp, for ikkje å snakka om dei menneskelege kostnadene. Her er det viktig at me som forbrukarar er medvitne kva me eigentleg kjøper. Me har lagt lista for kva me ser på som ein anstendig levestandard, og me kan ikkje bebreida andre for å ønska det same som oss. Mykje tyder på at me òg må justera oss for å oppnå eit minimum av rettferd.

Det er ikkje slik at me står åleine om å nå målet om eit nullutsleppssamfunn. Globalt ser me at verda er i omstilling, men me òg må gjera vår del. Me må fasa ut petroleumsnæringa, til liks med at nasjonar som Tyskland og Storbritannia er i full gang med å fasa ut kol. Tyskland ligg an til å klara klimamåla for 2020. Dette er mål dei har forplikta seg til i EU-samanheng, men tyskarane har i tillegg sett seg eit mål om å kutta 40 % i klimagassutslepp samanlikna med 1990-nivået. På ein finurleg måte vert dette òg gjort lønsamt. Dersom prisen på CO2-utslepp i kvotemarknaden til EU stig tilstrekkeleg, vil kolkraftverk ikkje vera lønsame lenger. I 2018 kom 40 prosent av den tyske elektrisiteten frå vind, sol, bioenergi og vasskraft. For første gong produserte Tyskland meir fornybar energi enn kolkraft. Storbritannia har òg innført et prisgolv på CO2-utslepp, noko som bidreg sterkt til at Storbritannia ikkje produserer meir kolkraft etter 2025.

Vår velstand er bygd på oljeutvinning, og det er klart at spørsmålet om å fasa ut petroleumsverksemda skapar debatt. I klimasamanheng er det berre eit logisk svar: Petroleum MÅ fasast ut. Dessutan går olja tom før eller seinare, og dermed må me uansett gjera oss uavhengige av den. Oljeprisen vil gå ned når me lukkast med det grøne skiftet, og me ser allereie i dag at fornybart er i ferd med å bli billegare enn fossilt. For det er faktisk slik at det grøne skiftet kan løna seg økonomisk. Investeringar i grøne løysingar gjev avkasting. Eit eksempel på dette er elbilen. Straum kostar mindre enn bensin, og det gjev mobilitet for befolkninga.

I dag står personbiltransport for om lag 1/3 av utsleppa frå norsk transport, men utsleppet minkar proporsjonalt med overgang til elbilar. Utvalet av elbilar vert stadig betre, då etterspurnaden går opp. Avgiftssystemet for elbilar i Noreg gjer at det lønar seg både for klimaet og lommeboka å velja elbil føre fossilbil. Og det er ikkje lenger slik at det berre er i Noreg me køyrer elbil. På verdsbasis ser me at trenden endrar seg, og i 2017 vart det selt 57 % fleire elbilar enn året føre. Dette sender signal til alle dei store bilprodusentane. Fleire og fleire lanserer nye elbilar med stadig betre rekkevidd. Hadde ikkje Noreg hatt den elbilpolitikken me har hatt, hadde ein nok ikkje sett ei slik satsing hjå dei store bilprodusentane. Slik må me sjå på å fase ut petroleumsnæringa òg.

Me må gå føre og visa at ein kan gjera seg uavhengig av fossile energikjelder. Noreg har ressursane som skal til for å gå føre i nedtrappinga, og bør derfor føla eit ansvar. For det er ikkje eit argument at det ikkje er vits i å fasa ut petroleumsnæringa i Noreg fordi dei kjem uansett til å vinna ut olje i andre land. Tenkjer ein slik, vil ein aldri kunna fasa ut petroleumsnæring. Derfor er det viktig at me byrjar å gradvis fasa ut petroleumsverksemda med ein gong. Gradvis nedtrapping av petroleum kombinert med gradvis satsing på fornybare ressursar gjer at me stadig vil finna nye og betre løysingar, slik som med elbilen.

Tiril Eiken,

klimapolitisk arbeidsgruppe,

Senterungdommen