Fylkesmannen trur og håpar på nye vedtak i Jondal og Ullensvang: – De har ballar til å gjera jobben sjølve

Dei to jondalsrepresentantane fekk medvind heim frå Odda fredag. Fylkesmann Lars Sponheim la ikkje skjul på at han meiner ein omkamp om kommunereforma er heilt på sin plass.

– De har ballar nok til å gjera denne jobben sjølve, i båe kjønn, sa Sponheim då han tala til styringsgruppene i kommunereformarbeidet i Ullensvang og Odda fredag.

Jondalsgruppa glimra med sitt fråvær i fellesmøtet, med to unntak: Gruppeleiarane Tørres Mæland (H) og Olav-Magnus Hammer (Ap) møtte fram på eige initiativ, og påropa seg fullmakt til også å representera Jondal KrF i møtet.

Duoen meiner Jondal bør slå seg saman med grannane, men det føreset at saka kjem opp att i kommunestyret. 8. juni avviste eit knappast mogeleg fleirtal fusjonen, etter at varamedlem Torill Marion Endal Svåsand melde seg ut av Ap og støtta Sp sitt nei-syn.

28. september kan saka verta teken opp att i kommunestyret dersom Ap, H og KrF bestemmer seg for det.

Sterke signal

Han sa at han ikkje veit om han kjem til å tilrå staten å tvinga Jondal saman med andre kommunar, men lét etter seg ingen tvil om at han kjem til å tilrå løysinga. Ho er etter hans syn ideell og naturleg.

– Eg håpar Jondal løyser dette sjølv. Det er openbert ei god løysing. Dette handlar om å vera med på å forma framtida si og ikkje vera ein rævdiltar. Dersom det er glør i bålet enno, så bruk nokre veker til å blåsa i glørne. Dei tre kommunane her vil vera del av det kartet eg skal teikna. Eg er ikkje redd for å skriva at folket ville, men at politikarane ikkje klara å stokka beina, og å tilrå Stortinget å hjelpa folket. Om eg kjem til å be Stortinget setja makt bak det, seier eg ikkje noko om. Men det er ei dårleg løysing at embetsmannen skal diktera dette. De er i stand til å gjera dette sjølve. Difor håpar eg de gjer det.

Han meiner folgefonnkommunen kan verta slagkraftig.

– De sender eit signal om at dette er ein kommune som vil noko. Var eg ein rik investor som vil gjera noko i Hordaland, ville eg ha sett etter slike kommunar. Eg har veldig tru på at de kan laga ei kraft utanfor bergensregionen som kjem til å utgjera ein skilnad. Men då må de villa det, sa Fylkesmannen.

Bensin til bålet

Dersom det finst eit reformbål i Jondal, bar Sponheim truleg bensin til det i Odda. Han sa mellom anna at ein umogeleg kan hevda at det er fleirtal mot samanslåing i Jondal når 50,4 prosent røysta nei og resten støtta samanslåing med anten Kvam eller Odda og Ullensvang. Debatten i Jondal har avdekt at langt frå alle er samd i den tolkinga.

– Eg har drøfta saka med Kommunal- og regionaldepartementet, som ser på resultatet som uavgjort. Ein kan ikkje seia at det er eit fleirtal med så små marginar. Eg er kjend med at saka vart køyrd gjennom i kommunestyret med ein vikar som vippa fleirtalet ein veg, men det er eit reelt fleirtal for samanslåing i det valde kommunestyret. Fleirtalet i eit folkevalt organ vil før eller seinare få dette avklara, for saka vil koma opp att om det er vilje til det i fleirtalet. Slik må demokratiet vera, sa Sponheim.

Fruktbar debatt

Heradsstyret i Ullensvang har sagt ja til samanslåing med Odda og Jondal. Det har etter jondalsvedtaket oppstått ein debatt i kommunen om tingingar om samanslåing med berre Odda vil vera i strid med vedtaket ettersom Jondal vende tommelen ned.

Sponheim meiner heradsstyret må ta stilling til om fråværet av Jondal skal medføra at folkerøystinga ikkje skal gjelda. Han meiner, uavhengig av dei krinsvise resultata som har skapa debatt i fruktkommunen, at votumet frå veljarane var tydeleg: Dei ynskjer samanslåing med andre.

Ei gruppe har teke eit initiativ og samla underskrifter med mål om å dela Ullensvang, som er fysisk delt av Sørfjorden. Sponheim meiner berre heradsstyret – eventuelt Stortinget – kan ta stilling til deling.

– Ingenting tilseier at eg skal vurdera deling. Dagens eller eit nytt heradsstyre må ta initiativet, sa han.

– Berre gjer det!

Terje Kollbotn (Raudt) i styringsgruppa i Odda sa at oddingane forventar at både jondølingane og Ullensvang gjer nye vedtak som banar veg for samanslåing.

– Ikkje vent til Fylkesmannen teiknar eit kart. Eg forstår at det er eit dilemma, men ta ei avgjerd før 1. oktober, oppmoda han.

Han meiner Ullensvang, som har heradsstyremøte 19. september, bør vedta klart og tydeleg at kommunen vil slå seg saman med Odda eller Odda og Jondal. Eit slikt vedtak vil gjera det enklare for jondølingane å snu saka, sa han.

– Det blir sommarrevy av dette om de overlèt dette til Fylkesmannen. Rydd opp! sa han.

Kåre Grønsnes (SV) sa saka hadde vore veldig enkel om berre jondalsvedtaket hadde spegla fleirtalet i kommunestyret. No må kanskje Ullensvang gjera eit nytt vedtak om å gå vidare med Odda og opna for at Jondal kan melda seg på, sa han.

Redd for fillebitar

Ullensvangordførar Solfrid Borge (Sp) påpeika at heradsstyret hennar har vedteke samanslåing med Jondal og Odda, og at delingsinitiativet var eit resultat av at somme meinte at kommunen utan vidare kunne tinga med berre Odda. Sponheim svara at folkerøystinga berre er eit grunnlag for vurderinga i heradsstyret.

Borge sa at Sponheim ynskjer at kommunane sjølve skal vedta samanslåing, men åtvara mot å gå halvhjarta inn i fusjonen med ein splitta kommune.

– Eg er redd Ullensvang vert riven i fillebitar. Eg går inn for eit samla Ullensvang, sa ho.

– Mitt råd er: Køyr det løpet. Du har dine ord i behald ved å gå inn for eit samla Ullensvang. Det blir endringar før eller seinare, sa Sponheim.

Identitetskjensle

Borge uttrykte uro for hardangeridentiteten, og sa at ho ynskjer å ta vare på Hardanger. Kollbotn svara at det ikkje svekkjer Hardanger å slå saman Odda, Ullensvang og Jondal.

– Tvert imot. Eg trur det vil styrkja heile regionen, sa han.

Han hevda at dei kommunane som slår seg saman, vil stå fyrst i køen når statlege arbeidsplassar skal desentraliserast.

– Det gjev ei mogelegheit om me går saman. Om me ikkje går saman, må me ha tettare samarbeid, sa han.

– Massiv støtte

Sponheim er overraska over kor sterk støtte samanslåing har fått i delar av Hardanger, sjølv om det er uvisst kva som skjer med Granvin, Ulvik og Eidfjord på grunn av at det ligg føre fleire alternativ. Gravensarane kan med stort sannsyn verta vossingar i staden for hardingar.

– Det var jubel i departementet då resultatet frå folkerøystingane var klare. Med resultatet i Hardanger er det utenkjeleg at ting kan halda fram som før. Bordet fangar. Det er ein massiv vilje til endring, sa han.

Sponheim minte om at demografien tilseier ein sterk vekst i omsorgstenestene dei neste tiåra. Spørsmålet vert difor korleis ein skal finansiera og organisera kommunane. Det vil verta stor trong for arbeidsfolk i dei nye kommunane, påpeika han.

Tida og vegen

Fylkesmannen oppmoda styringsgruppene om å byrja arbeidet med samanslåing og organisering snarast råd. Dersom vedtaket i Jondal og Ullensvang vert gjorde i september ”slik han trur og håpar” på, ville han ha sett i gang arbeidet med å førebu dei formelle prosessane 1. oktober. Desse prosessane tek til når Stortinget gjer sitt vedtak før sommaren.

Odda-ordførar Roald Aga Haug (Ap) meiner det er viktig at styringsgruppene møtest oftare enn tilfellet har vore til no. Sidan sist møte før møtet fredag hadde det gått eit halvt år.

– Det er eit monaleg arbeid som skal gjerast med omorganisering av tre kommunar, eventuelt to, så eg håpar me kan møtast om ikkje altfor lenge igjen, sa Haug.